43 - EŞHUR-İ HURUM
ORUCU BABI
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْر
بْنُ أَبِي
شَيْبَة.
حَدَّثَنَا
وَكِيع، عَن
سُفْيَان،
عَن الجريري،
عَن أبي
السليل، عَن
أبي مجيبة
الباهلي، عَن
أبيه أو عَن
عمه؛ قَالَ:
-
أتيت النَّبي
صلَّى اللَّه
عليه وسلَّم
فقلت: يا نبي
الله! أنا
الرجل الذي
أتيتك عام
الأول. قال ((فمالي
أرى جسمك
ناحلاً؟))
قَالَ: يا
رسول اللَّه!
ما أكلت طعاما
بالنهار. ما
أكلته إلا
بالليل. قال
((من أمرك أن
تعذب نفسك؟))
قلت: يا رسول
اللَّه! إني
أقوى. قال ((صم
شهر الصبر
ويوما بعده))
قلت: إني أقوى.
قال ((صم شهر الصبر
ويومين بعده))
قلت: إني أقوى.
قال ((صم شهر
الصبر وثلاثة
أيام بعده.
وصم أشهر
الحرم)).
Ebu Mücibe
el-Bahili'nin babasından veya amcası (r.a.)'den; Şöyle demiştir: Ben, Nebi
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in yanına vararak: Ey Allah'ın Nebisi! Ben geçen
yıl senin yanına gelen adamım, dedim. O: «Ne oldu? Ben senin vücudunu zayıf
görüyorum.» buyurdu. (Ravi demiştir ki: Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in
muhatabı :
— Ya Resulallah! (Geçen yıl seninle görüştüğüm
günden bugüne kadar) gündüz hiç yemek yemedim. Yalnız gece yemek yedim, diye
cevap verdi. Efendimiz; — «Kim sana
kendi nefsini (aç bırakmakla) ta'zib etmeni emretti?» buyurdu. (Adam demiştir
ki:) Ben;
— Ya Resulallah! Ben güçlüyüm, dedim. O: — «Sabır (Ramazan) ayı ve ondan sonra bir gün
oruç tut» buyurdu. Ben :
— Şüphesiz benim gücüm (bundan da fazlasına)
yeter, dedim. O: — «Sabır ayı ve ondan
sonra iki gün oruç tut.» buyurdu. Ben:
— Şübhesiz benim gücüm (bundan da fazlasına)
yeter dedim. O: — «Sabır ayı, ondan
sonra üç gün oruç tut ve haram ayların orucunu tut.» buyurdu.
Diğer tahric:
Ebu Davud, Nesai ve Beyhaki de bunu rivayet etmişlerdir. Bazı rivayetler daha
uzundur. Parentez içi ifadeler, o rivayetlerden alınmadır.
AÇIKLAMA: Ramazan ayında oruç tutanlar, nefislerini oruç
bozan şeylerden tuttukları için, tutuklama manasına gelen 'Sabır' kelimesi isim
olarak Ramazan ayına verilmiştir.
Müellifin
rivayetindeki metnin zahirine göre Peygamber (s.a.v.) bu adama Ramazan'dan
başka önce bir gün oruç tutmayı; adam daha fazla tutabileceğini belirtince iki
gün oruç tutmayı ve adam bundan fazlasına gücünün yeteceğini belirtince
Ramazan'dan sonra üç gÜn ve ayrıca eşhur-i hurum orucunu emretmiştir. Fakat Ebu
Davud'un rivayetine göre Peygamber (s.a.v.) adama Ramazan orucundan başka,
evvela her aydan bir gün; adam fazlasını isteyince her aydan iki gün; daha
fazlasını isteyince her aydan üç gün oruç tutmasını emretmiştir. Adam daha
fazla oruç tutmak istediğini söyleyince Peygamber (s.a.v.) üç parmağını yummak
ve açmakla işaret ederek: "Haram aylarda oruç tut ve bırak, haram aylarda
oruç tut ve bırak, haram aylarda oruç tut ve bırak.'' buyurmuştur.
Ebu Davud'un
rivayetine göre Peygamber (s.a.v.) adama Ramazan ayından başka yılın her
ayından önce birer gün, sonra ikişer gün, daha sonra üçer gün oruç tutmasını
emretmiş; adam daha çok oruç tutmak iznini isteyince Peygamber (s.a.v.) haram
aylarda oruç tutmasına izin vermiştir. Ancak haram aylarda ard arda tutacağı
günlerin üç günü geçmemesini emretmiş ve parmağıyla yaptığı işaretle şunu
söylemek istemiştir: Üç gün oruç tut, sonra üç gün oruç tutma, yine üç gün tut,
sonra üç gün bırak ...
Ebu Davud'un
rivayetinde haram ayların bir kısmının orucu emredilmiştir. Müellifimizin
rivayeti ise bu manaya muhtemel olduğu gibi haram ayların tümünü oruçla geçirme
manasına da muhtemeldir.
Hadisin ilk
ravisinin Ebu Mücibe'nin babası veya amcası olduğu hususunda ravinin tereddüdü
vardır. Ebu Mücibe'nin babası Abdullah bin Haris el-Ensari el-Bahili Ebu Cehm
veya Ebu Mucibe'dir. İbn-i Hibban onu sahabiler arasında zikretmiştir. Kütüb-i
Sitte sahipleri onun rivayetlerini almışlardır. Ebu Mucibe'nin amcasının ismine
rastlamadık.
(EI-Menhel;
Cild 10. Sf. 181 )